Kadınlarda kısırlık sebepleri dünya genelinde milyonlarca kişiyi çok yakından ilgilendiriyor. Günümüzde her 100 çiftten 15’i kısırlık sorunundan şikayetçidir. Tanı konabilmesi için bir dizi muayene ve tetkiklerin yapılması gerekiyor. Ardından çeşitli tedavi seçenekleri değerlendiriliyor ve bu tedaviler arasında başarı oranı gayet yüksek olan tüp bebek tedavisi de mevcut.

Çiftler için kısırlıktan söz edebilmek için 1 yıllık düzenli cinsel ilişkinin yaşanmış olması gerekiyor. Buna karşın gebelik elde edilemediğinde kısırlık konusu gündeme gelebilir. Kısırlığa yol açan kimi zaman erkeklerdeki bir problem de olabiliyor. Kadının yaşı ile doğurganlık arasındaki ilişkiden söz edeceğiz. Ancak öncesinde kadınlarda kısırlığa nelerin yol açabildiğini detaylıca inceleyelim.

Dr. İsmet Yıldırım der ki…

Yeni evli çiftlerin yaklaşık %85’i ilk bir yıl içinde çocuk sahibi olur. Geriye kalan %15 lik kısımda ise kadın veya erkeğe bağlı bir sebepten dolayı gebelik olmaz. Kadın sebepli kısırlık durumlarında öncelikle kadının değerlendirilmesi bazı hormonal ve görüntüleme yöntemleri yapılarak sebebinin tespit edilmesi gerekir.

Hormonal dengesizlik, tüplerde tıkanıklık, yumurtlama problemleri, rahim içinde yapışıklık sıklıkla tespit edilen durumlardır. Sebebe yönelik tedavi yapılması uygun olur. Özellikle son yıllarda kadınlarda kilo artışına bağlı olarak ortaya çıkan hormonal dengesizlik durumu sebeplerin başına geçmiştir.

Kadınlarda Kısırlık Nasıl Anlaşılır?

Öncelikle kadınlarda kısırlık sebepleri olarak yaygın görülen bazı sorunlar olduğunu belirtelim. Bu nedenle yapılan muayeneler ve tetkikler ile infertilite yani kısırlığa yol açabilecek sorunların mevcudiyeti incelenir. Kadınlarda kısırlığa yol açabilen sorunlara şu örnekleri verebiliriz:

• Düzensiz adet döngüsü
• Yumurtalık rezervinin azalmış olması
• Fallop tüplerinde tıkanıklık olması
• Daha önce yaşanan enfeksiyonlar
• Endometriozis
• Yumurtlama bozuklukları
• Yüksek prolaktin seviyesi
• Polikistik over sendromu (PCOS)
• Erken menopoz
• Miyom
• Rahim içerisinde kitle ya da yapışıklık olması
• Tiroid Problemleri
• Daha önce kanser tedavisi görmüş olmak
• Obezite
• Aşırı sigara ve alkol tüketimi
• Aşırı kafein alımı

Kadın Kısırlığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

Kadınlarda kısırlık için risk oluşturabilecek dış etmenlerden de söz etmek gerekir. Bunlar arasında en önemli olanlardan biri tütün ürünleri kullanımıdır. Sigarada bulunan nikotin yumurtanın kalitesini bozuyor ve bu nedenle döllenme de güçleşiyor. Sigara kullanımının tüp bebek tedavisinde bile başarı oranını bir hayli düşürdüğünü belirtmek gerekir.

İkinci etmen de alkol kullanımıdır. Sigara kadar etkili olmasa da alkol alımının gebelik ihtimalini düşürdüğü biliniyor. Anne adayının çok kilolu ya da çok zayıf olması, sağlıksız beslenme ya da tek yönlü beslenme de bu listede mevcut.

Kadınlarda Ovulasyon (Yumurtlama) Problemleri

Ovulasyon yani yumurtlama problemleri kadınlarda kısırlık sebepleri arasında en yaygın olanlardan biridir. Hatta her 3 kısırlık vakasından 1’inden sorumlu olan yumurtlama problemleri, hiç yumurtlama olmaması, düzensiz yumurtlama ya da nadir yumurtlama gibi farklı şekillerde karşımıza çıkabilir. Bu kapsamda polikistik over sendromundan da söz etmek gerekiyor.

Çünkü polikistik over sendromu da yumurtlamayı etkiliyor ve aynı zamanda hormonal dengesizliklere yol açabiliyor. Bu da kısırlık sonucunu doğuruyor. Bu arada kadınlarda adet dönemleri son derece düzenli olsa da yumurtlama bozukluğu olabilir.

Sonuç olarak yumurtama bozukluğunu 3 farklı grupta değerlendirmek gerekiyor.

• Yumurta üretimini uyaran hormonların doğuştan itibaren hiç salgılanmaması (Bu sorunu yaşayan kadınlarda ergenlik döneminden itibaren hiç adet dönemi yaşanmaz.)
• Beynin hipofiz adlı bölümünden prolaktinin normalden daha fazla salgılanması (Bu durum kimi zaman iyi huylu tümör olmasından kaynaklanır, kimi zamanda herhangi bir neden bulunamaz.)
• Polikistik over sendromu (Bu sorunu yaşayan kadınlarda adetler düzensizdir ya da çok seyrektir.)

Tüplerin Hasarlı veya Tıkalı Olması

Tüplerde kısmen ya da tamamen tıkanıklık olması kadın ve erkek üreme hücrelerinin buluşmasını önler. Bu nedenle tüplerdeki tıkanıklıklar ya da hasarlar da kadınlarda kısırlık sebepleri arasında yer alır. Tüplerde hasar olması ise enfeksiyonlardan, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan, çikolata kistinden ya da karın bölgesiyle ilgili daha önce geçirilen bir ameliyattan kaynaklanabilir. Dış gebelik de kimi zaman tüplerde hasara yol açabiliyor.

Rahim İçi Yapışıklıklar

Pelvik enfeksiyon, apandisit, karın veya pelvik operasyonlardan sonra oluşabilen yapışık dokular da infertilite nedenlerinden biridir. Her cerrahi operasyon rahim içinde yapışıklığa neden olmaz. Ancak kimi zaman böyle bir komplikasyon gelişebiliyor. Bu arada kürtaj sırasında aşırı kazımaya bağlı olarak da rahim içi yapışıklığın yaygın bir şekilde ortaya çıkabildiğini belirtmek gerekiyor. Bu durum kadınlarda kısırlık sebepleri arasında yer alıyor.

Rahim Ağzı Faktörü

Rahim ağzında yapısal problemler olması, enfeksiyona ya da bu bölgedeki mukusa dair sorunlar da kadınlarda kısırlık sebepleri arasında yer alıyor. Bu konuda merak edilen unsur mukusun kısırlığa nasıl yol açtığıdır. Mukus sperm hücrelerinin taşınmasını kolaylaştırıyor. Mukusa ait sorunlar ise sperm hücrelerinin yumurtaya ulaşmasını sıkıntıya sokuyor.

Endometriozis

Genel olarak kadınların %10’unda görülen endometriozis, rahim içerisinde endometrium olarak adlandırılan dokunun başka dokulara yerleşmesi olarak tanımlanabilir. Sebebi henüz tam olarak bilinemiyor olsa da bu hastalığın nedenine dair en güçlü teori, adet kanamaları sırasında rahim içerisindeki dokuların kadının tüplerinden geçmesi ve karın boşluğuna yerleşmesi, burada gelişimini devam ettirmesidir.

Endometriozis üreme organlarında yapışıklık oluşturabilir, çikolata kisti oluşumuna yol açabilir ve dolayısıyla tüplerde tıkanıklık sonucunu da doğurabilir. Tüm bunlar kısırlık nedenleri arasında yer alıyor.

İmmunolojik (Alerjik)

Vücudun alerjik reaksiyonlar göstermesi hem tanının hem de tedavinin zor olduğu bir durumdur. Alerjik nedenler mukusta olabildiği gibi erkek üreme hücrelerinde de olabilir. Alerjik durumun tedavisi için bazı yöntemler denenebiliyor ancak tedavi kısırlık problemini tam olarak ortadan kaldıramayabiliyor. Çünkü tedavi gören ve görmeyen hastalarda gebelik oranının neredeyse aynı olduğu biliniyor.

Nedeni Açıklanamayan Kısırlık

Kimi zaman kadınlarda kısırlık sebepleri detaylı bir şekilde araştırılmış olsa bile infertiliteye neden olabilecek bir sağlık sorununa rastlanmıyor. Bir başka deyişle kadınların doğurganlığını olumsuz yönde etkileyebilecek herhangi bir sorun bulunmuyor ancak buna karşın gebelik de elde edilemiyor. Bu durum nedeni bilinemeyen/açıklanamayan kısırlık olarak adlandırılıyor. Böyle durumlarda genellikle tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme teknikleri devreye giriyor.

Kadının Yaşı

Kadının yaşının ilerlemiş olması başlı başına bir kısırlık nedeni olduğundan yaş faktörü de kadınlarda kısırlık sebepleri listesinde yer alıyor. Özellikle 35 yaşından sonra kadınlarda doğurganlık azalmaya başlıyor. 38 yaşından sonra bu azalmanın ivme kazandığı da biliniyor. 40’lı yaşlarda kadınlardaki fertilite kayıpları % 70 dolaylarına ulaşabiliyor.

Bu nedenle 35 yaş üstü kadınlarda 6 aylık düzenli ilişkiye karşın gebelik elde edilemediğinde 1 yılın dolmasını beklemek önerilmez. Böyle durumlarda kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile görüşülmesi gerekir. Bu arada 35 yaş üstü kadınların hamile kalması durumunda kromozom anomalisi riski de yüksek olduğundan gebeliğin düşükle sonuçlanma oranları da yüksektir.

Kadınlarda Kısırlık Testleri ve Kısırlık Teşhisi

Öncelikle kadınlarda kısırlık sebepleri araştırılmalıdır. Bunun için jinekolojik muayene ve ultrason görüntülemesine ihtiyaç duyulacaktır. Aynı zamanda kadınlarda yumurta kalitesinin de değerlendirilmesi gerekiyor ve bunun için adetin 3. ile 5. günleri arasında kan testi yapılmasına ihtiyaç oluyor. Bu test ile FSH, LH ve östrojen seviyeleri kontrol edilebilir.

Böylelikle kısırlığa yol açan hormonal bir problemin bulunup bulunmadığının anlaşılması mümkün olacaktır. Doktorunuz tarafından gerekli görülmesi halinde ultrason görüntülemesi ve kan testinin tekrarlanması da istenebilir. Halk arasında rahim filmi olarak adlandırılan HSG çekimine de ihtiyaç olabilir. Bu işlem fallop tüplerinde tıkanıklık olup olmadığının anlaşılmasını sağlar.

Kimi zaman laparoskopi ile karın içinin görüntülemesine de ihtiyaç olabilir. Bu test ve muayenelerin sonuçları bir arada değerlendirilerek kadınlarda kısırlık tanısı konabilir. Konuya dair sorularınızı yorum bölümüne yazabilirsiniz.

Yabancı kaynaklar:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/female-infertility/symptoms-causes/syc-20354308

Detaylı bilgi almak için aşağıdaki bilgilerden bizlere ulaşabilirsiniz.

Mail: [email protected]
Cep Tel: 0532 325 30 08
Asistan Tel: 0535 761 60 97